Ίσως έχεις δίκιο. Ίσως δεν ήτανε γραφτό...

Ίσως έχεις δίκιο αγάπη μου. Ίσως δεν ωφελούσε σε τίποτα το όνειρό μας. Ανήκουμε σε κόσμους διαφορετικούς. Έχω μάθει να σκέφτομαι εκτός πλαισίων, κι εσύ εντός. Έχω μάθει να φτιάχνω τους κανόνες μου, εσύ έχεις μάθει να υπακούς στους κανόνες που φτιάχνουν και έφτιαξαν άλλοι για σένα.

Και παρόλο που οι αξίες μας είναι οι ίδιες, επειμένεις να τους δίνεις συγκεκριμένο χρώμα και να μην τις βλέπεις σαν ένα κοινό πανανθρώπινο πλαίσιο συνεννόησης. Και έτσι, σε έχασα για μια ιδέα, ένα ακαθόριστο και αόριστο Θεό εκφρασμένο μέσα από ένα σύνολο κανόνων συντεταγμένο 1400 χρόνια πριν. Αυτό σε γεμίζει τόσο, που δεν μπορείς να κάνεις ούτε μια υποχώρηση, ούτε ένα βήμα πίσω, ώστε να προχωρήσεις την πραγμάτωση του ονείρου που τριβέλιζε τα μυαλά μας τόσον καιρό. Δε σου ζήτησα θυσίες. Αλλά παρόλα αυτά εσύ επέλεξες να παραιτηθείς, και δεν απαρνήθηκες την σκλαβιά που σε κρατάει δέσμια για την ελευθερία που σου προσφέρει το όνειρό μου. Κι ενόσω λες ότι προτιμάς να μην είσαι σκλάβα, αρνείσαι να δεις το προφανές και λες ότι αυτό που σε σκλαβώνει σου αρέσει. Στη Δύση θα το λέγαμε ίσως σύνδρομο της Στοκχόλμης. Αλλά εσύ είσαι στην Ανατολή, και κει υποθέτω πως αυτό είναι το φυσιολογικό.

Όμως δεν θα πω τίποτε άλλο. Με χώρησες, μα δε σου κρατώ κακία. Μου έδωσες χαρά και ελπίδα, άσχετα εάν τα πήρες πίσω. Και παρόλο που το "Μακτούμπ" της φυλής σου δεν μας περιέλαβε στις λίστες του, και πρέπει να αδειάσω από τη μορφή σου τον θρόνο στην καρδιά μου, θα πάρεις την κορωνίδα στο χρονοντούλαπο όσων αγάπησα, ώστε να μην σε ξεχάσω ποτέ.

Μαασαλάμαχ, αγάπη μου...

Το "εγώ" και το "εμείς"

Πού τελικά τελειώνει το "εγώ" και που αρχίζει το "εμείς";

Το παραπάνω ερώτημα έχει τεθεί σε λάθος βάση: καταρχάς, τίθεται ερώτημα για το κατά πόσο αυτές οι δύο έννοιες διαχωρίζονται εξ αρχής.

Για εμένα, η απάντηση είναι όχι.

Το προσωπικό συμφέρον και η προσωπική δράση του καθενός, καθότι επηρεάζει ένα μικρό ή μεγαλύτερο κοινωνικό σύνολο ή ομάδα, είναι από ένα σημείο και μετά θέμα όλου του συνόλου. Είτε το θέλουμε είτε όχι, καθείς μας συμμετέχει αναπόφευκτα σε μία ομάδα, με τους σκοπούς, τις κινήσεις και τις τύχες της οποίας είναι απόλυτα συνυφασμένος.

Έτσι, κανείς δεν μπορεί να θέσει ένα ζήτημα σε προσωπική βάση. Ό,τι, μα ό,τι και και αν κάποιος κάνει ή πει, είναι υπόλογος στην ομάδα, μικρή ή μεγάλη, την οποία θέλοντας και μη αντιπροσωπεύει, και η οποία ανά πάσα στιγμή μπορεί να του ζητήσει το λόγο για αυτές του τις πράξεις και τα λόγια.

Και εν τέλει, εάν κάποιος θέλει να εξυπηρετήσει το δικό του συμφέρον μακροπρόθεσμα, πρέπει να υπηρετήσει το συμφέρον της ομάδας του, είτε αυτή η ομάδα λέγεται οικογένεια, χωριό, πόλη, κοινότητα, κόμμα, πατρίδα, παράταξη, ρεύμα, φιλοσοφία, θρησκεία. Και αυτό ακριβώς το νόημα είχαν και έχουν και πρέπει να έχουν οι οποιεσδήποτε ηγετικές θέσεις ευθύνης: το νόημα της υπηρεσίας απέναντι σε ένα ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, και όχι αυτό της εκμετάλευσής του.

Όσο πιο γρήγορα λοιπόν όλοι μας τα αντιληφθούμε αυτά, όσο πιο γρήγορα όλοι μας, ηγέτες και καθηγούμενοι, μάθουμε να λειτουργούμε με αυτόν τον τρόπο, τόσο πιο γρήγορα θα πετύχουμε τους στόχους μας, όποιοι κι αν είναι αυτοί.